Wat is GBS?
Op onze pagina ‘Wat is GBS?’ geven wij uitgebreid antwoord op deze vraag. Daarin belichten we de belangrijkste onderwerpen rondom deze infectieziekte, zoals de symptomen, hoe GBS ontstaat, het overdragen van de besmetting aan je baby, of GBS te genezen is, hoe preventie werkt, de geschiedenis, onderzoek en uitleg over de consultkaart.
Hoe herken je een GBS besmetting bij een baby?
De symptomen die een besmet kindje en de moeder vertonen zijn afhankelijk van het moment waarop de besmetting heeft plaatsgevonden. Als de bevalling op zich laat wachten, kunnen veranderingen in de hartactie van het ongeboren kind duiden op een besmetting met de GBS-bacterie. Daarnaast kan koorts bij de moeder tijdens de bevalling een signaal zijn dat het vruchtwater – en dus ook het ongeboren kind – is besmet. De aanwezigheid van meconium (de eerste ontlasting van een baby) kan tevens een teken zijn van een infectie in de baarmoeder.
De symptomen direct na de geboorte zijn vooral een afwijkende ademhaling zoals kreunend uitademen of een snelle ademhaling. Daarnaast heeft een baby die besmet is vaak een slechte kleur en een slechte algemene conditie. Als de baby al ziek ter wereld komt dan zal in de meeste gevallen een lagere Apgar-score hebben.
Wanneer de ziekte zich later na de geboorte voordoet, is kreunen meestal het eerste verschijnsel, een belangrijk alarmsignaal dat altijd serieus genomen moet worden. Andere signalen die kunnen wijzen op een GBS infectie zijn een snelle ademhaling, een afwijkende kleur, slecht drinken, koorts of juist een te lage temperatuur.
Hoe worden baby’s ziek van GBS-ziekte?
Groep B Streptokokken veroorzaken niet bij elke baby dezelfde ziekte. De meest voorkomende ziekten veroorzaakt door de GBS bacterie zijn longontsteking (pneumonie), bloedinfectie (sepsis) en hersenvliesontsteking (meningitis). GBS kan in zeldzame gevallen ook huidontsteking (cellulitis), gewrichtsontsteking (artritis), ontsteking van de hartklep endocarditis) en oogbolontsteking (endophtalmitis) veroorzaken. Deze ziekten kunnen ook samen voorkomen.
De meeste baby’s herstellen volledig. In Nederland overlijdt ongeveer 1 op de 15 baby’s met GBS ziekte. Na het doormaken van een GBS ziekte hebben kinderen een grotere kans op neurologische ontwikkelingsstoornissen zoals gedragsproblematiek, motorische beperkingen en stoornissen in cognitief functioneren. Ook hebben ze vaker ondersteuning nodig op school of gaan ze naar het speciaal onderwijs. Zo gaat op de leeftijd van 10 jaar 8% van de kinderen die een GBS-sepsis en 12% van de kinderen die een GBS meningitis hebben doorgemaakt naar speciaal onderwijs. Ter vergelijking: 3% van vergelijkbare kinderen die geen GBS ziekte kregen gaat naar speciaal onderwijs. Hoe ernstiger de beschadiging van het kind is hoe sneller dit duidelijk wordt. Subtielere restverschijnselen worden soms pas na jaren duidelijk.
Korte termijn gevolgen:
- Bloedvergiftiging (sepsis)
- Longontsteking (pneumonie)
- Hersenvliesontsteking (meningitis)
Lange termijn gevolgen:
- Hoofdpijn
- Doofheid
- Problemen met het zicht
- Problemen met grove en fijne motoriek (lichte verlammingsverschijnselen)
- Evenwichtsstoornissen
- Epilepsie
- Waterhoofd
- Ontwikkelingsachterstand
- Verminderde spierspanning
- Spasticiteit
Hoe vaak komt GBS ziekte voor?
Ongeveer 1 op de 5 zwangere vrouwen in Nederland is ongemerkt draagster van de GBS-bacterie. Gemiddeld raakt de helft van de baby’s van deze GBS draagsters tijdelijk besmet met de GBS bacterie. De meeste baby’s worden niet ziek door deze besmetting, maar ongeveer 1 op 100 kinderen van een moeder die GBS draagt wordt in de eerste levensmaanden wel ernstig ziek. Van deze groep wordt de helft ziek in de eerste levensweek en de andere helft in de eerste 3 maanden van hun leven. Een klein aantal kinderen wordt binnen een paar weken na een succesvolle behandeling opnieuw ziek door GBS. Na de leeftijd van 3-4 maanden is GBS ziekte op de kinderleeftijd heel zeldzaam.
Zijn er medische richtlijnen voor GBS?
De richtlijnen hoe er actie moet worden ondernomen bij GBS vind je in de Richtlijnendatabase.
Waarom worden niet alle zwangere vrouwen onderzocht op GBS?
In Nederland behoort routineonderzoek bij elke zwangere vrouw momenteel niet tot de standaard. De vraag of dit bij 35-36 weken zwangerschap geen routine zou moeten zijn, is door wetenschappers nog niet beantwoord. Aspecten zoals kosten, eventuele nodeloze onrust en het gevaar van onnodig toedienen van antibiotica spelen daarbij een grote rol.
De Stichting Ouders GBS-patiënten is van mening dat een dergelijk onderzoek wel zou moeten worden aangeboden bij 35-36 weken zwangerschap. Indien de zwangere vrouw de bacterie bij zich draagt, dan zou zij tijdens de bevalling antibiotica moeten krijgen. De ervaring in de Verenigde Staten leert dat op deze manier het aantal ziekte- en sterfgevallen sterk is afgenomen.
Is er al een vaccin voor GBS op de markt?
Nog niet, er wordt momenteel wel veel onderzoek gedaan naar een preventief GBS vaccin. Dit vaccin zou tijdens de zwangerschap toegediend moeten worden aan de moeder zodat de baby geboren wordt met beschermende afweerstoffen.
Wat zijn de risicofactoren waarbij de kans op GBS besmetting groter is?
Er zijn een aantal risicofactoren die de kans op GBS besmetting groter maken. Deze zijn:
- Langdurig gebroken vliezen (langer dan 18-24 uur)
- Een vroeggeboorte (korter dan 37 weken zwangerschap)
- Laag geboortegewicht
- Temperatuurverhoging bij de moeder tijdens de bevalling (hoger dan 38°C)
- Tijdens de zwangerschap een urineweginfectie veroorzaakt door de GBS bacterie
- Een eerder kind dat door GBS-ziekte werd getroffen
- Een tweelingbroer of -zus met GBS ziekte
Wat moet ik doen als ik tot de risicogroepen behoor en zwanger ben?
We raden het aan om je in te lezen over de bacterie via betrouwbare bronnen en de afgesproken richtlijn van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) door te nemen. Bespreek de te volgen behandeling met je gynaecoloog. We kunnen het ons ook voorstellen dat je graag in gesprek komt met andere lotgenoten. Daarvoor kan je contact met ons opnemen via ons contactformulier.
Wat als ik weer zwanger word nadat mijn vorige kindje geïnfecteerd is geraakt met GBS?
Wanneer je eerder een kindje hebt gehad dat geïnfecteerd was met GBS behoor je tot de risicogroep en zal er daarom bij een volgende bevalling preventief antibiotica toegediend worden om je toekomstige baby te beschermen. Deze behandelingsmethode staat beschreven in een door gynaecologen en kinderartsen landelijk afgesproken richtlijn.
Vertel je huisarts en verloskundige of gynaecoloog dat een eerder kind ziek is geweest door de GBS bacterie. Bespreek de risicofactoren en maak samen een plan om de kans op een nieuwe GBS infectie zo klein mogelijk te maken.
Moet er bij draagsterschap al tijdens de zwangerschap met antibiotica behandeld worden?
De gynaecoloog zal jouw situatie beoordelen en alleen als dat echt nodig is tot behandeling met antibiotica overgaan. In veel gevallen wordt dit niet gedaan, omdat na het staken van de kuur er vaak opnieuw besmetting vanuit de darm optreedt. Het veelvuldig behandelen met antibiotica kan daarnaast leiden tot allergische reacties, het voor die antibiotica ongevoelig worden van bepaalde bacteriën en een verstoring van de normale darmflora van de vrouw. Daarom is het dus belangrijk dat er kritisch naar de situatie wordt gekeken.
Er is een blaasontsteking geconstateerd die is veroorzaakt door GBS. Wat houdt dat in?
Een urineweginfectie die wordt veroorzaakt door GBS in de zwangerschap, is een risicofactor bij de bevalling. In de richtlijnen staat voorgeschreven dat bij de bevalling antibiotica toegediend moet worden.
Is er bij draagsterschap kans op een vroeggeboorte?
GBS dragerschap veroorzaakt een klein deel van alle vroeggeboorten.
Krijgen bepaalde baby’s eerder GBS dan andere?
Premature (te vroeg geboren) en dysmature (te lichte) baby’s zijn kwetsbaarder om GBS te krijgen dan voldragen baby’s, omdat hun lichaam en immuunsysteem nog niet volledig ontwikkeld zijn. Zij lopen ook een groter risico om restverschijnselen te krijgen of om aan GBS te overlijden.
Voorkomt een keizersnede dat een baby met GBS wordt geïnfecteerd?
Nee, ook voor of na de bevalling kan de baby met GBS besmet worden.
Mogen vrouwen die draagster zijn borstvoeding geven?
GBS kan via de borstvoeding worden overgedragen aan de baby. In borstvoeding zitten ook stoffen die de kans op ziekte door GBS maar ook andere infectieziekten juist weer verkleinen. De voordelen van borstvoeding wegen af dan het risico van een GBS besmetting en daarom mag borstvoeding gewoon gegeven worden aan je baby.
Is GBS een SOA (seksueel overdraagbare aandoening)?
Nee, iedereen kan GBS dragen. Het kan dus ook zo zijn dat iemand de bacterie bij zich draagt zonder eerder seks te hebben gehad. De bacterie kan wel overgedragen worden via (orale) seks.